1048 Hoofdredacteuren kijken terug op hun Corona verslag.

.

Hoofdredacteuren blikken terug. ‘Corona heeft ook ons overspoeld’

Coronajournalistiek Vijf hoofdredacteuren van Nederlandse media blikken terug op hun keuzes voor en tijdens de coronacrisis. „Je moet angst serieus nemen.”

• Bart Hinke

22 juni 2020

Leestijd 9 minuten

.

Onderschatting van het virus was er „per definitie”, zegt Pieter Klok, hoofdredacteur van de Volkskrant. Er werd in zijn kolommen al in januari geschetst dat het Songfestival niet doorging en de straten uitgestorven waren – maar ook dat het mee kan vallen. „Nu was angst achteraf gezien een goede raadgever”, zegt Klok. „Maar sommige mensen voorspellen altijd de ondergang. Hebben de cassandra’s dan gelijk omdat het slechtste scenario uitkomt?”

De dreiging voor andere landen is in januari ‘beperkt’, stelde virologe Marion Koopmans in januari in NRC. Dus ja: als mensen toen al wisten dat Covid-19 Nederland lam ging leggen „was dat tot op zekere hoogte toevallig”, zegt hoofdredacteur René Moerland van NRC. „Toen kon je niet weten dat het heel Europa en de rest van de wereld zou ontwrichten. Wij kunnen onzekerheden niet transformeren in stelligheden, maar wel omzetten in vragen.” Zo bezien vindt hij dat zijn krant in februari de geruststelling van het RIVM „scherper had kunnen bevragen”.

Lees ook deze reconstructie:Hoe Nederland de controle verloor, de corona-uitbraak van dag tot dag

Tot de dag van ‘CORONA IS HIER’ op 28 februari was de berichtgeving „terughoudend”, zegt Paul Jansen van De Telegraaf. „Wij konden net zo goed of slecht inschatten welke kant het opging. Ik heb inmiddels wel geleerd dat het journalistiek gevaarlijk is to cry wolf. Maar ook dat het gevaarlijk is te zeggen: dit is maar een griepje. Je weet het gewoon niet.” De virologen waren verdeeld, „en ik heb ook maar politicologie gestudeerd.”

Hoe blikken nieuwsmakers terug op de journalistieke reflex in de eerste weken voor en na de ‘intelligente lockdown’? In gesprek met de hoofdredacteuren van drie landelijke kranten, die van de belangrijkste actualiteitenrubriek op de publieke zender Nieuwsuur (NPO2) en de best bekeken late talkshow: Op1 (NPO1).

Geen angst

Paul Jansen, hoofdredacteur De Telegraaf

De Wuhan-uitbraak werd mediabreed uitgerold over het Nederlandse publiek. Op zaterdag 1 februari voerde de Volkskrant een voorpagina met China-correspondent Leen Vervaeke, verscholen achter een mondmasker: ‘Acht dagen in een door angst geregeerd Wuhan’. De Telegraaf bracht omineuze verhalen van China-correspondent Cindy Huijgen. De krant interviewde ook viroloog Ab Osterhaus. ‘Pandemie klopt aan de deur’, weet die al.

De ernst was duidelijk, maar het virus nog ver weg. „Het echte verhaal ontbrak. En je maakt tv vanuit urgentie. Maar het had gekund, nog een journalist of viroloog”, zegt Herman Meijer, hoofdredacteur van Op1. Hij vond het wel „spannende tv” toen twee China-correspondenten, die in Wuhan waren geweest, vertelden dat het daar erger is dan werd gedacht. Eerder al was virologe Koopmans te gast. Daarna „werd het heel moeilijk om die mensen van de Westerdam te krijgen”, het cruiseschip dat nergens mocht aanmeren.

Toen China uit beeld raakte (begin februari) was Noord-Italië (eind februari) nog niet in zicht. „Dus wat had je voor item gewild?”, zegt Joost Oranje van Nieuwsuur. „Als we het doen, duiken we er echt in. Als je dat twee of drie keer hebt gedaan eind januari, ligt die lat ook steeds hoger. Want wat voeg je nog toe?”

René Moerland, hoofdredacteur NRC

Er waren wel de verontruste berichten dat dit virus onvoorspelbare trekken had. De Chinese vrouw zonder ziekteverschijnselen die mensen in Beieren besmette, eind januari. Een studie naar presymptomatische verspreiding, een problematische eigenschap van het virus, staat 20 februari op de wetenschapspagina in NRC. Covid-19 stond toen „wel vaak voorin de krant”, zegt Moerland. „Maar niet vaak voorop.”

Kritisch is de NRC-hoofdredacteur over iets anders: „We hebben niet apart gefocust op de organisatie in Nederland. Onze onderwerpen zijn toch vooral bepaald door de vragen over het virus.” Volgens Moerland zit er „een gat tussen de zorgen die wij toen al opschreven en de stelligheid van het RIVM”. Tot diep in februari worden vragen vanuit het rijksinstituut sussend beantwoord. „We hadden niet dat agenderende stuk: is het RIVM te stellig? Terwijl we die vragen wel stelden.”

De besmettingsgraad zou meevallen en de klachten vergelijkbaar met de griep. Het sentiment, deels ingegeven door de voorspelde rampspoed rond de Mexicaanse griep in 2009 die niet kwam, was: ‘rustig aan, media’. Zes op de tien mensen vond dat nog zelfs toen het virus al in Nederland was geconstateerd, peilde Maurice de Hond op 1 maart. Misschien – „een hypothese” – is mediakritiek over uitvergroting van de uitzondering aanwakkeren van angst „toch onder onze huid gaan zitten”, zegt Pieter Klok. Kranten hebben ook een „kalmerende” rol, „maar je moet, heb ik nu geleerd, angst wel serieus nemen. Ik kan wel zeggen: ik ben niet bang voor dat virus, geef mij het maar. Daar spreekt een zekere minachting uit voor het deel van de samenleving dat er wel bang voor is.”

Wat de Volkskrant-hoofdredacteur terug zou willen nemen is de zaterdagvoorpagina vlak na het eerste geconstateerde Covid-19-geval in Nederland. Kop: ‘Angst voor het virus lijkt erger dan het virus zelf’. [ DAT WAS OP ZATERDAG 28 FEBRUARI] „Ik wilde te snel duiden, die drang moet je in crisistijd onderdrukken. Er is zoveel onduidelijk en onzeker, je moet niet extrapoleren.” Maar de urgente toon kwam snel daarna. Klok noemt de week voor de lockdown, toen China-correspondent Vervaeke zich op Twitter opwond over de Nederlandse laksheid. Klok vroeg haar om dat te verwoorden in de rubriek ‘Bellen met’. „De best gelezen editie ooit.” [DAT ARTIKEL VERSCHEEN OP WOENSDAG 11  MAART. 
OP ZONDAG 8 MAART HAD IK EEN BRIEF AAN KLOK GESCHREVEN, EN HIJ HAD DAAR OP GEANTWOORD.  ZIE ONDER.]

Terwijl de ellende in Italië duidelijk werd, zegt Moerland, „was de Nederlandse inschatting: we gaan Italië achterna maar ‘onze zorg kan dat aan’. Maar onze correspondent waarschuwde: onderschat die zorgstructuur in Noord-Italië niet. Dat zijn alerterende dingen die meekomen in je verslaggeving, zonder dat je daar dan op focust. We hadden geen stuk: ‘Zorgstructuur Lombardije beter dan in Nederland’.”

Joost Oranje, hoofdredacteur Nieuwsuur

Groepsimmuniteit

Op de dag dat premier Mark Rutte de term ‘groepsimmuniteit’ bij de crisisbestrijding introduceert in een massaal bekeken toespraak op 16 maart, was er op de Nieuwsuur-redactie volgens Joost Oranje al een analyse gemaakt van de bevindingen van het Britse Imperial College. Berekeningen over het aantal doden die een strategie van herd immunity in het Verenigd Koninkrijk zou opleveren, bleken huiveringwekkend.

Die avond vertelde Jaap van Dissel (RIVM) in de studio over het „gecontroleerd rondgaan” van het virus. De volgende dag vertaalde Nieuwsuur de Imperial College-studie naar de Nederlandse situatie en kwam tot sterftecijfers van 40.000 tot 80.000. Die werden volgens Oranje doorgenomen met het RIVM. Virologe Koopmans, lid van het Outbreak Management Team (OMT), noemde ze in de uitzending reëel.

Toen Van Dissel de uitleg van groepsimmuniteit daarna een ‘frame’ noemde tijdens een technische briefing in het parlement, „werkte dat wel katalyserend in onze journalistieke argwaan”, zegt Oranje. „We kunnen vaststellen dat het ons allemaal overspoeld heeft. Maar waar ik tevreden over ben is dat we vrij snel energie in dat eigen onderzoek hebben gestoken.” Nieuwsuur dook toen in twee dossiers: het testbeleid en de besluitvorming in en rond het OMT.

Het commentaar van De Telegraaf was stevig, een paar dagen na Ruttes speech waarin werd opgeroepen te vertrouwen op experts als Van Dissel van het RIVM. Onder de kop ‘Van het RIVM mag beter worden verwacht’, werd Van Dissels ‘frame’-opmerking rond groepsimmuniteit gekraakt en de sussende toon van het instituut in februari. Jansen zegt dat De Telegraaf vanuit kabinetskringen het verzoek kreeg het RIVM ‘een beetje heel’ te laten. „Maar je moet blijven bevragen: is de koers juist? Dus niet dat je het RIVM maar volgt en verder geen andere geluiden brengt.” Een aantal keer gaf De Telegraaf critici als eerste een landelijk podium, voor ze ook elders opdoken.

Jansen merkte na de speech van Rutte, op 16 maart, „een soort bewondering in het land”. „En dat mogen journalisten privé ook wel hebben. Het gaat er ook niet om dat je er met gestrekt been in moet, maar ik had achteraf gezien de redactie er meer op moeten wijzen te blijven onderzoeken. Want het kabinet kan goed zijn in crisiscommunicatie, het crisismanagement is niet zo sterk. Daar had ik wel scherpere verhalen over willen brengen.”

Ook De Telegraaf kreeg signalen van bedrijven die zeiden dat de tekorten in testcapaciteit niet zo waren als de overheid stelde. Jansen: „Maar een melding alleen is niet genoeg. Je moet dat uitzoeken, checken, bij de overheid vragen. Daar gaat dan de deur dicht. Toch moet je zo’n verhaal rond zien te krijgen. We weten nu: er was veel meer capaciteit.” Dat onthulde Nieuwsuur deze maand.

Pieter Klok, hoofdredacteur de Volkskrant

Opvallend was dat Klok bij Radio 1 in Spraakmakers op 19 maart zei dat „we als land één lijn moeten trekken”. Dat was ‘een maatschappelijke opvatting, geen journalistieke’, legt hij uit. Wel kan de krant ook de functie hebben van „begrip aanwakkeren, in plaats van verontwaardiging”. Klok: „Natuurlijk volgen wij het RIVM kritisch. Maar het is gezond dat de samenleving experts heeft die het kabinet adviseren. Die mag je bekritiseren, maar niet ondermijnen. Dus je moet niet doen alsof elk advies van buiten evenveel waard is als dat van het RIVM.”

Aanleiding voor Kloks woorden was zijn ergernis over Op1, waar Ab Osterhaus had opgeroepen de lockdown met straffe hand te handhaven. Klok vindt dat zulke opmerkingen buiten Osterhaus’ domein liggen en weerwoord behoeften, gezien het nerveuzer wordende klimaat toen over tekortschietende overheidsmaatregelen. „Je moet ook kijken: is dit niet een te grote inbreuk op grondrechten. Daar kan je een heel intelligent debat over voeren, maar niet alleen met Osterhaus.”

Herman Meijer is juist trots dat Op1 deze „becommentariërende viroloog” zo vaak aan tafel had. „Osterhaus heeft toch een paar keer vooruitgelopen: met meer testen, meer dit, meer dat. Dat is ook de taak, voor ons, dat je meedenkt met wat iedereen denkt en daar het commentaar en verhaal bij zoekt.” Een andere terugkerende expert was arts-viroloog Anne Wensing, maar ook meerdere leden van het Outbreak Management Team schoven aan. „Soms is het voor het debat beter om Osterhaus in te zetten, of Wensing. Een andere keer wil je weten hoe bij het OMT wordt gedacht.”

Jaap van Dissel, directeur Centrum Infectieziektebestrijding (RIVM)

Mening die er toe doet

In de coronacrisis schaalde ook Op1 op: van vijf naar zeven uitzendingen. En tien minuten langer, elke avond. Meijer: „Dan wordt de waaier van gasten vanzelf groter.” Lastig tijdens de lockdown was dat mensen soms niet durfden te komen, of „niet mochten van hun dochter”. Meijers definitie van een relevant geluid aan de talkshowtafel is: „Een mening die ertoe doet over een debat dat op dat moment speelt.” Maar in crisistijd komt daar wel iets bij. „Bij elk gesprek raak je mensen. Dus je moet het wel doen met gevoel voor wat kan, in verhouding.”

Na wekenlang met name experts aan tafel, was er op 3 april weer de Bekende Nederlander. „Jort Kelder toonde juist moed door te komen”, zegt Meijer. Tegen Omrop Fryslân had de presentator en oud-hoofdredacteur van Quote gezegd dat de economie instort omdat „we 80-plussers aan het redden zijn die te dik zijn of gerookt hebben”. De kritiek vooraf op met name Twitter was fors: Op1 zou oogsten op de controverse die Kelder zaaide. „Absoluut niet waar”, zegt Meijer. „Het is makkelijk, lui denken van die mensen. Mensen die ons cynisch vonden, die vind ik juist cynisch. Jort heeft een mening die hij weliswaar pregnant verwoordt, maar door veel mensen gedeeld werd.” De discussie over het openen van de economie werd zo aangezwengeld, vindt Meijer. „Daar ben je wel voor als programma. Zonder dat je mensen wil beledigen.”

Critici van het overheidsbeleid waren veelkleurig, maar de verleiding om complotdenkers aan tafel te zetten heeft Op1 weerstaan. „Dat gaat niet op live tv. Dan sta je niet meer in voor het zuiverheidsgehalte”, zegt Meijer. „Je bedrijft je programma ook vanuit waardering voor iedereen die zijn stinkende best doet om het land zo goed mogelijk te besturen. Dat is misschien gevaarlijk, journalistiek, maar dat speelt wel mee.”

‘Schrijf het op’

Na de eerste schok van de crisis wordt er begin april uitgezoomd. NRC schetste de consensus onder modelleurs over de langjarige gevolgen van corona. De Volkskrant reconstrueerde de crisisvoorbereiding in de ‘verloren maand’ februari, terwijl auteur Kustaw Bessems in een essay zijn knagende twijfel aan de Nederlandse aanpak beschreef. De stromingen ter redactie zijn divers, wil Klok maar zeggen. „Hij voelde dat al heel lang, dus zei ik: schrijf het op.”

Voor media werd het „wel ingewikkeld”, zegt Jansen. „Terwijl je op hoofdlijnen alles verslagen hebt, is het land nog wel in de ban van het virus. De unieke verhalen waren er niet elke dag. Niet bij ons, ook niet bij anderen. Na een tijdje kwam de creativiteit, zijn we ook gaan graven en hadden we nieuwe invalshoeken.” Het leed in de verpleeghuizen, de mokerslagen in de MKB-sector. Maar ook de arts die met hydrochloroquine en zink tien patiënten hielp. Jansen: „Daarmee zeg je niet: je moet dat gebruiken. Maar het is een interessant, ander geluid.”

Terugkijkend vindt Oranje van Nieuwsuur dat de situatie in verpleeghuizen te lang onderbelicht is gebleven. „Achteraf gezien hebben we erg vanuit de ziekenhuizen gekeken. We hadden de verpleeghuizen op het netvlies moeten hebben. Ook de journalistieke vragen vragen daarachter: hoe zit het met de beschermingsmiddelen, hoe zit het met regelgeving die daar wordt uitgevaardigd, klopt die eigenlijk wel? Dat voltrok zich gewoon in de nabijheid van ouders, opa’s en oma’s.”

Met de kennis van nu, woekerde in februari Covid-19 al volop in Nederland. Had de journalistiek erger kunnen voorkomen? „Journalistiek moet je niet onderschatten”, zegt Moerland. „Maar ook niet overschatten. Als je goede vragen stelt, veel verschillende deskundigen aan het woord laat en doorvraagt, worden beslissingen beter. Maar het blijft het domein van kritisch bevragen. Niet van macht.”

Laat de journalistiek zich niet aanpraten dat de crisis te voorzien was, zegt Oranje. „Het zou bizar zijn dat iedereen verrast was, behalve wij. We zijn onderdeel van het systeem. Maar dat is wel het spanningsveld: we moeten als journalistiek er net een stapje buitenstaan en vragen stellen. Ook als mensen zeggen: even de brandweer niet storen als die aan het blussen is. Zelfs dan. Op het irritante af.”

Correctie (23 juni 2020): In een eerdere versie was sprake van betrokkenheid van arts-viroloog Anne Wensing bij het Outbreak Management Team. Dat klopt niet. Ook is Op1 niet de best bekeken talkshow, maar de best bekeken late talkshow.

               ================================
HIERONDER DE BRIEF DIE IK AAN PIETER KLOK SCHREEF OP 8 MAART: 

Naar aanleiding van  het interview met Pieter Klok.

Goedendag, Volkskrant en andere de media,

Ik volg ‘het virus’ sinds 25 januari.

Het ziet er somber uit omdat iedereen – het RIVM, de politici en de  media -  nog steeds de ernst onderschatten.  

Dat is verbazend, want de parameters die het RIVM  gebruikt en die ook  in de Volkskrant staan tonen juist aan dat dit geen gewoon griepje is.

Tenzij voor U de hieronder staande blauwe getallen ( ziekte en dood bij griep)  gelijk zijn aan de rode getallen ( ziekte en dood bij  Covid-19)

Bij griep besmet één persoon 1,38  anderen.  Na 20 cycli van besmetting (20 weken)  kregen 178 mensen griep. En  0.1%  stierf er  aan:  0 doden .

Bij Corona is de besmettelijkheid 2 volgens het RIVM.   Na 20 weken (zonder enige maatregelen)  zijn er 2 miljoen ziek.

Van hen sterft 2% , ofwel 40.000 doden.

Maar die 2 % geldt alleen als we zo’n 260.000 Intensive Care Units  èn  260.000 hoog gekwalificeerde IC verplegers  hebben om  de 13%  te helpen die zeer ziek wordt van dit virus.

Hebben we die Units niet, dan sterft van deze mensen  ook de helft: nog eens 130.000 doden.

Dus als we elkaar steeds zeggen dat het een griepje en dat angst meer schade zal doen dan het virus, dan hebben we over een maand of vier  170.000 doden.

Is dit een griepje?  De berichtgeving in de media  beweert elke dag dat de blauwe cijfers gelijk zijn aan de rode. 

Wat denkt U zelf, als we de cijfers naast elkaar zetten ?

Leeftijden.

Ja, dat zijn vooral de ouderen, boven de 70.

Maar als het virus heel ons land zou besmetten  en als  0,2 % van ‘de jongeren’ overlijden (RIVM)  sterven er toch 34.000 jongeren (0 tot 50 jaar) .

Er zijn drie strategiën mogelijk:

1 Proactief.   2  Reactief  3 Inadequaat reactief.

1) Proactief.

Het virus radicaal stoppen door een maand lang alle inwoners van elkaar te isoleren: àlle mensen, ziek en gezond. De economie wordt stil gelegd. Dat deed China.

2) Reactief.

Het virus enorm afremmen, zodat je slechts 2 % van de mensen laat sterven. Dat is wat Nederland nu zegt te doen. Dan aanvaard je dat 50% van de bevolking het virus krijgt en pakweg 2% er aan sterft. Dat zijn 175.000 doden.

(Dr Hatchett: 40 tot 70% vd populatie wordt ziek.  Hiervan sterft (CFR): 0,5% volgens Van Dissel. 3,4% volgens het WHO) .   

NB: In Wuhan was de CFR 17%.  In andere provincies van China soms maar 0,6%. We weten dat 15% van de mensen erg ziek wordt. Bij goede IC zorg   overleven ze, op 2 % na.  Maar als je te weinig Intensive Care kan bieden , sterft ongeveer 8 % van deze ernstig zieken.

3) Inadequaat reactief.

We zien dat er geen enkel westers land is dat adequaat heeft gereageerd. Amerika heeft nu pas goed werkende test-kits beschikbaar. Autoriteiten beweren dat gezichtsmaskers gevaarlijk zijn, maar zouden ze dat ook zeggen als ze die dingen wèl hadden?  En  hoeveel IC’s heb je nodig om te kunnen redden wie je kan redden met goede IC zorg?  En hebben we zoveel IC’s ? ( Nodig 11.375 ICU’s. Engeland heeft 28 ICU’s die Corona-zieken kunnen helpen. Nederland: ? )

Het is zonder twijfel zo dat we in geen enkel westers land adequaat reactief kunnen reageren. We gaan dus naar 8% doden (van de 8,75 miljoen mensen die het virus zullen krijgen) , ofwel 700.000 doden, in Nederland.  

          ------------------------------

De manier waarop we nu Strategie 2  uitvoeren:

Het RIVM gaat er van uit dat de mensen pas besmettelijk worden als ze zich zo ziek voelen dat ze naar de dokter gaan.

De dokter gaat er eerst van uit dat de patient een gewone griep heeft, tenzij de zieke op een plaats was waar hij mogelijk werd geïnfecteerd (China, Italië, Iran etc.  Of met een reeds ziek persoon  contact had) .

(Deze redenering is achterhaald:  We vinden nu veel Corona- zieken die geen gevaarlijke contacten hadden. Ze zijn door hun omgeving besmet, ofwel ’community-infected’.  )  

  

Als ze een Corona geval ontdekt hebben gaan ze kijken wie hij besmet zou kunnen hebben, en die mensen moeten zich dan vrijwillig afzonderen: in quarantaine. Tot we na 2 weken weten dat ze niet besmet zijn.

( Dit kan alleen werken als een je alle potentieel besmette mensen kan opsporen. Mis je een of meerdere potentieel besmette mensen, dan heb je 5 dagen later weer nieuwe gevallen. En wanneer voelt iemand zich ziek? Hoeveel dagen loopt hij er mee door, omdat het moet ? Bezoekt hij toch nog even dat heel belangrijke symposium? Reist hij daar dan per trein heen? )     

De huidige methode zal tot een snelle toename van het aantal zieken leiden.

Verder adviseert het RIVM om vaak de handen te wassen, geen grote bijeenkomsten te bezoeken,  de conditie op peil te houden en je tijdig te melden als je je ziek voelt èn  er risico is dat je besmet werd.

Hier zijn enkele fouten die het RIVM maakt:

1 Het RIVM gaat er van uit dat er vrijwel geen asymptomatische besmetting plaats vindt.

 Virologe Anne Vossen zei: “ We hebben SARS 12 jaar bestudeerd en weten zeker:  iemand  pas besmettelijk wordt als hij zelf symptomen van de ziekte heeft, of heel kort daarvoor. We kunnen dus al zijn contacten opsporen en in de gaten houden of in quarantaine zetten.” 

Maar er zijn veel gevallen bekend van besmetting doo r mensen die nog niet ziek waren.

Er is dus wel degelijk a-symptomatische besmetting;

= De man die het cruiseschip Diamond Princess besmette werd pas ziek genoeg om zich te melden  6 dagen nadat hij het schip had verlaten. Hij had wel 6 dagen eerder dat schip besmet.

= Dr. Wathelet leidde onderzoeksteams in de VS naar ‘transmissie bij Coronavirussen’ en zegt: SARS was anders dan het huidige SARS C0V 2 virus dat Covid-19 veroorzaakt. Het verspreidt wèl asymptomatisch.

2. Dit virus is zo besmettelijk dat we rekening moeten houden met het feit dat het airborne is. Er zijn aanwijzingen.

    

De meest voorkomende besmettingsroute is dat besmet speeksel terecht komt in de mond of neus van een tot dan toe gezond persoon.  Dat kan ook via de ogen en de traanbuis in de neus komen.

We raken 20 maal per uur met onze handen aan mond, neus of ogen, en als de handen het virus hebben gekregen dan besmetten we onszelf op die manier. Vandaar het advies om de handen te wassen en het mondkapje op te zetten: al was het maar om aanraking van mond en neus te verhinderen. 

Maar àls het virus kan overleven in waterdeeltjes die als een onzichtbare mist in de ruimte blijven zweven, zoals het virus dat de mazelen vespreid (Ro=15), dan noemen we het airborne. Er zijn aanwijzingen dat het SARS C0V 2 virus dat Covid-19 veroorzaakt,  airborne is, maar er zijn ook gevallen die doen vermoeden dat het wellicht niet airborne is.

Ik vermoed dat onder optimale omstandigheden wel airborne besmetting plaats kan vinden.  Om iemand te besmetten met mazelen hoeft de zieke niet te hoesten.  Gewoon praten is voldoende om de virussen in de lucht te verspreiden, waar ze dan uren kunnen blijven hangen en mensen besmetten.

Dr. Wathelet zegt dat het heel waarschijnlijk is dat het airborne is.  

Informatie die extra bezorgd maakt:

Dr Wathelet, de enige wetenschapper ter wereld die een team van specialisten leidde  (in de VS) dat de besmettelijkheid van Corona virussen bestudeerde, zegt dat dit  SARS CoV-2 virus véél gevaarlijker is dan het WHO denkt, en geeft drie redenen:  

1)   Ro= 4,7  tot 7  (de hele wereld besmet in 14 weken)

2)   Verspreiding mogelijk ook airborne , dus virus blijft in een ruimte hangen en kan later worden ingeademd.

3)   Verspreiding ook door mensen die zich niet ziek voelen en geen koorts hebben:  asymptomatisch.

De huidige maatregelen zijn volstrekt onvoldoende. 

We hebben Chinese ingrepen nodig, anders zullen heel veel mensen sterven. 

Die ‘chinese maatregelen’ zijn effectiever naarmate ze eerder worden genomen.  Er is al een kostbare maand voorbij gegaan. 

De chinese maatregelen zijn ook humaner, want men maakt niet de keuze om duizenden mensen te laten sterven uitbezorgdheid dat de economie er anders te veel onder zal leiden.

In Nederland is binnenskamers al gesproken over triage.  Dan besluit een arts dat ze niet alle mensen kunnen redden, en kiezen ze wie ze laten stervenen wie ze proberen te redden.

Dan ziet het er niet goed uit voor de  Trump, Biden en Sanders. Of werkt het toch niet zo ?

Em wat moet een verpleegster met jonge kinderen doen als de mondkapjes op zijn en ze wordt gevraagd om corona patienten te verplegen? Wat moet ze doen?  Weet U het?

Er komt dus een bijzonder moeilijke tijd aan, en we zijn niet voorbereid. We hebben 6 weken verloren. Ik neem aan dat we de schuldigen later in diverse rechtszaken zullen moeten berechten. Dood door schuld.  “Ik wist het niet.”  Maar Ù werd betaald om dit te weten, als arts. Ù werd betaald om de overheid kritisch te volgen, niet om het volk ‘gerust te stellen’ maar om het te beschermen tegen fouten van de overheid.

Politici, virologen en journalisten, allen zijn ze verantwoordelijk en behoren ze  ter verantwoording te worden geroepen door het gerecht.

Graag een reactie van U.  

Kunt U dit naar Maarten Keulemans doorsturen?

Ik hoor graag van hem waar ik in de fout ga, indien dat zo zou zijn.

Mijn bronnen:  RIVM,  WHO,  dr. Chris Martensen,  dr. John Campbell, dr. Wathelet.

Met vriendelijke groeten,

Hxxxxxxxxx  ( geanonimiseerd)

Tel 06 xxxxxxxx

Nog enkele bronnen:
Wathelet,vertaald:  http://xevolutie.blogspot.com/2020/02/970-het-coronavirus-rivm-en-ministerie.html

Viroloog Richard Hatchett: ‘We zijn in oorlog’ https://www.youtube.com/watch?v=dcJDpV-igjs

Bruce Aylward van het WHO over de goede aanpak van China: https://www.youtube.com/watch?v=Q2_FkyY3BOM

Naamloze epidemioloog van Harvard op CNN: miljoenen doden.  https://www.youtube.com/watch?v=iDelUkpFm60

Pieter Klok schreef me terug: 

Geachte heer Jxxxx  ( geanonimisserd),

Dank voor uw reactie.

Glasheldere analyse.

Het probleem is nog wel dat we sterfte- en besmettingscijfers niet precies weten.

Ik ga ervan uit dat ze lager zijn dan tot nu toe berekend omdat er een grote massa onontdekte dragers is.

Maar dat is een aanname.

Ik ben in Delft geschoold en heb geleerd te denken in waarschijnlijkheden.

En ook dat je de risico's altijd moet afwegen tegen de kosten van een maatregel.

Het platleggen van de economie gaat ons ook heel veel kosten.

Hartelijke groeten,

Pieter Klok

Op zo 8 mrt. 2020 om 07:30 schreef Hxxxx ( geanonimiseerd)

   ====================================

Mijn eigen commentaar op de brief van 11 maart aan de media: 

Mijn 'kreet' om het virus serieus te nemen was volledig terecht en hard nodig. 

Pieter Klok bevestigt dat nu ook , achteraf in dit NRC  artikel.

De cijfers die toen bekend waren , en die mij zo alarmeerden,  bleken later gelukkig niet bewaarheid te worden. Maar virologen uit Harvard en mensen als Hatchett en Wathelet zijn qua deskundigheid toch een paar niveau's hoger dan onze virologen vban het RIVM. 

En nòg overtuigender: mijn 'noodkreet' werd onderbouwd met de parameters ( R0=2,  CRF=2 ) van het RIVM zèlf !